سنگ یاقوت چیست؟
سنگ یاقوت یک کانی صورتی تا قرمز خونی یعنی قرمز پررنگ، (کوراندوم معدنی- اکسید آلومینیوم) است. وجود عنصر «کروم »در زمان سنگ شدگی باعث رنگ قرمز در سنگ یاقوت می‌شود .سنگ یاقوت در رنگ‌های مختلف وجود دارد که مشهورترین آن یاقوت قرمز است ولی یاقوت آبی به نام سافایر(sapphire) نیز بسیار مرغوب بوده و طالب زیاد دارد. یاقوت از نظر قیمت و ارزش مالی با الماس وبرلیان قابل مقایسه است.
مهم‌ترین رنگ برای سنگ یاقوت در نزد عامه مردم و جواهر فروشان رنگ قرمز خونی است. یعنی رنگ قرمز پر رنگ یا شفافیت زیاد با خصیصه ی عبور دادن نور. یکی از بهترین رنگ‌های سنگ یاقوت رنگ قرمز خورشیدی است که به نام سنگ یاقوت سانرایس(sunrise) معروف است و بسیار طرفدار دارد. سنگ یاقوت مصنوعی تحت تاثیر نور لیزر قرمز نور سبز پخش می‌کند.
کیفیت سنگ یاقوت مانند سنگ‌های قیمتی دیگر مثل الماس و زمرد بستگی به چند فاکتور و ویژگی مشابه دارد:
- رنگ (color)
- وزن(carate)
- پاکی(clarity)
- برش (cut)
در مورد یاقوت به کلمه‌ای بر می خوریم به نام درمان یا treatment اصلاح کردن عیب ها و ایرادهایی در یاقوت وجود دارد. مثل بعضی از عناصر که هنگام سنگ شدگی وارد یاقوت می‌شوند که باعث تغییر رنگ یاقوت می‌شود. عمدتاً این عیوب توسط تراشکاران زبردست متخصص تراش خورده و از سنگ اصلی جدا می‌شود و این عمل باعث پاکیزگی و یک دست شدن رنگ قطعه یاقوت می‌شود.
سنگ یاقوت یکی از مقاوم‌ترین سنگ‌های موجود در طبیعت است که بعد از الماس با «مقاومت ۱۰» قرار می‌گیرد یاقوت رنگ‌های متفاوتی دارد که عمدتاً مثل سایر جواهرات وجود عناصر فلزی مثل تیتانیوم، مس،منگنز،کروم و آهن هر کدام به میزان اندازه وجود این عناصر در یاقوت باعث ایجاد رنگ و میزان شدت رنگ یاقوت می‌شود. یعنی به زبان ساده تر نوع رنگ و میزان رنگ یاقوت بسته به میزان عناصر فلزی است که در یاقوت نفوذ می کند. یاقوت از سنگ‌های دگرگون شده است یک آذرین یعنی آتشفشانی، یک قطعه خاک مذاب شده که از اعماق هزاران متری زمین شروع به حرکت کرده و اندک اندک تا به سطح زمین برسد، تغییرات بسیار زیاد و شگرفی روی آن انجام می‌شود. حرکت این خاک مذاب که از جنس «اکسید آلومینیوم» است از داخل زمین تا رسیدن به سطح زمین هر چه آرامتر و طولانی‌تر باشد این قطعه یاقوت زیبا‌تر با تبلور بیشتری خواهد بود .هیچ کس نمی‌داند این مسیر، چند سال و با چه سرعتی انجام شده است. شاید هزار سال،ده هزار سال، صد هزار سال؟ نمی‌دانیم. ولی هر چه آرامتر و با سرعت کمتر حرکت کند یاقوت زیباتری خواهد شد.
باورهای عامیانه
یاقوت تبعی گرم و خشک دارد. در قدیم معتقد بودند این سنگ از طاعون جلوگیری می‌کند و باعث تصفیه و پاکی خون می‌شود و از سکته جلوگیری می‌کند .برای مبتلایان صرع نیز مفید است و حملات تشنجی را کم می‌کند. همانطور که قبلا ذکر آن رفت یاقوت رنگ‌های متعدد و بی‌شماری دارد که از جمله یاقوت کبود، قرمز، نارنجی، زرد و سبز که در این قسمت قصد داریم چند رنگ مرغوب و مورد استقبال مردم را نام ببریم.
یاقوت کبود
سنگ یاقوت کبود هم مثل یاقوت سرخ از «اکسید آلومینیوم» تشکیل شده است. یاقوت کبود به نام «سافایر(sapphire)» شناخته می‌شود. سنگ یاقوت کبود بنا بر محلی که کشف می‌شود ویژگی خاص دارد. مثلاً یاقوت کبود آبی-سیاه که این یاقوت از استرالیا، نیجریه و چین استخراج می‌شود.رنگ آن تلالو کم ولی بسیار پررنگ است.
سنگ یاقوت کبود یکی از مرغوب‌ترین و پرطرفدار ترین سنگ‌هایی است که در جواهر سازی به عنوان زیور آلات استفاده می‌شود و به غیر از زیورآلات در صنعت هم مورد استفاده قرار می‌گیرد که شاید یکی از مهم‌ترین موارد استفاده از یاقوت،چه یاقوت کبود و چه یاقوت سرخ استفاده در دوربین‌های دید در شب است که البته در این موارد بیشتر از نوع صنعتی و غیر طبیعی آن استفاده می‌شود که اصطلاحاً به دوربین های «فروسرخ» نامیده می‌شود.
شاید جالب باشد که بدانید در حدود چهل سال پیش یعنی سال ۱۹۹۶ یاقوت کبودی در برمه به وزن ۶۳۰۰۰ قیراط یعنی حدود ۱۲ و نیم کیلوگرم کشف شد. یاقوت کبود دیگری در سال ۱۹۹۵ در ماداگاسکار به وزن۶۱۵۰۰ قیراط کشف شد. یاقوت دیگری در موزه نیویورک نگهداری می‌شود و به وزن ۵۳۶ قیراط که یکی از پاک‌ترین یاقوت های دنیا هست. اما معروف ترین یاقوت کبود دنیا دو یاقوت نامدار به اسم ادوارد(edward) و استوارت(Stuart) هستند که در تاج پادشاهی انگلستان قرار دارند.
یاقوت سبز
استفاده زیاد از یاقوت هایی به رنگ قرمز و کبود، باعث شده تا مردم اطلاع نداشته باشند که سنگ یاقوت به رنگ سبز(سافایر گرین -sapphire green) هم وجود دارد. در گذشته این سنگ را با زمرد اشتباه می‌گرفتند ولی سختی آن که۹است باعث شده به راحتی از سنگ زمرد متمایز شود و همانطور که ذکر شد وجود عناصر فلزی مثل تیتانیوم، کروم و… باعث ایجاد رنگ‌های خاص در یاقوت می‌شود. وجود مقداری کمی «عنصر آهن» باعث به وجود آمدن رنگ سبز در یاقوت می‌شود.
سنگ یاقوت استار(star)
در بین یاقوت‌های طبیعی یک سنگ یاقوت منحصر به فرد هم وجود دارد که روی آن یک ستاره بسیار زیبا با سه ، چهار یا پنج پر نمایان می‌شود که به سنگ یاقوت استار(star) معروف است و قیمت ارزش این نوع یاقوت بسته به نوع ستاره‌ای است که روی آن می‌افتد.هر چه این ستاره واضح‌تر باشد ارزش این یاقوت بیشتر و بیشتر می‌شود. یاقوت استار در تمام رنگ‌های یاقوت به وجود می‌آید و هیچ رنگی نسبت به رنگ دیگر برتری ندارد. البته نوع تراش یاقوت بسیار مهم است که استاد کار تراش دهنده باید در مسیر صحیح شاخه سنگ یاقوت را برش دهد تا ستاره کاملاً در وسط سنگ قرار گیرد. سایه ها و تلالو های موجود دریاقوت یکی از ویژگی‌های مهم در زیبایی و کیفیت آن است. سازمان بین المللی جواهر آمریکا (ICGA)سایه‌های موجود در یاقوت‌ها را یک مشخصه بارز جهت ارائه کیفیت مطرح کرده است.
