تاریخچه جواهرات و زیور آلات ایران باستان ایران به دلیل وجود قوم‌های مختلف که هرکدام پوشش، سنت ها و آداب و رسوم خاص خود را دارند، کشوری بسیار غنی از لحاظ دستاوردهای مادی و معنوی است . در دو هزار سال پیش از میلاد، ساکنان فلات ایران، ساختن جواهرات و زیور آلات را با دانه و مهره‌هاى رنگى آغاز کردند و بدین گونه، علاقه خود را به تزئینات و زیور آلات نشان دادند. جواهرات و زیور آلات در ایران از دیرباز به عنوان قطعه‌ای از لباس در میان اقوام مختلف مطرح بوده است. مردم ایل قشقایی و عرب‌های منطقه خوزستان بیشترین استفاده کنندگان از جواهرات و زیورآلات بوده‌اند. جواهرات در میان مردم قشقایی شامل گردنبند مهلو، گردنبند میخک، گردنبند مهره‌ای، عنبردان، قاب قرآن، النگو و دستبند مهره‌ای، گیسوبند و بازوبند است.
جواهرات و زیورآلات در دوره هخامنشیان تنوع بسیاری داشته است
در زمان هخامنشيان،کار با طلا و هنر جواهرسازى، نتيجه هماهنگى سنت‌هاى مختلف، به روشى بسيار ماهرانه بود. تعدادى از جواهرات و زیورآلات داده شده مربوط به اين دوره شامل بازوبند، پلاک، شمسه، دستبند، انگشتر، دکمه، مهره، گردنبند، سنگ‌هاى قيمتى و ...است .
در دوره اشکانیان جواهرات زيباتر و با شکوه‌تر شدند
اشکانیان به تزيينات و درخشان سازى اشياء که در شرق ايران؛ ملت‌هاى ديگر فرا گرفته بودند، علاقه خاصى نشان مى‌دادند. ساير ملل نيز از روش‌هاى تزييناتى پارتيان، پيروى مى‌کردند. در زمان پارتيان، جواهرات و زیورآلات، زيباتر و با شکوه تر شدند. طلا و جواهرات، در مقياس هاى کوچکتر و با طرح هايى ساده‌تر، ساخته مى‌شدند. آن‌ها از انواع مختلف تزئينات، آويزها، سنجاق‌هاى کوچک، حلقه‌ها و سنگ‌هاى قيمتى استفاده مى‌کردند. کمربند‌ها وکلاه‌هاى تزيين شده از جواهرات ،در اين دوره رواج داشت.
کیفیت جواهرات و زيورآلات در زمان ساسانیان به اوج شکوفایی رسید
در دوره ساسانيان، هنر طلا و جواهرسازى، مانند ساير هنرها به شکوفايى رسيد. کيفيت و پيچيدگى سکه‌ها، جواهرات و زيورآلات مربوط به اين دوره ،گواه بر اين امر است .فرهنگ و تمدن ماد را می‌توان پیشگام سبک‌های هنری دانست، با تشکیل امپراطوری عظیم هخامنشی، روند نزدیکی فرهنگ‌ها و تمدن‌های شرق باستان به نقطه عطف خود رسید. در عصر ساسانیان نیز مصرف طلا در ایران فراوان بود. براساس نوشته‌های مورخین سرشناسی نظیر ویل دورانت، گیرشمن، شاردن و دیگران، در ادوار مختلف تاریخی فعالیت‌های تولیدی و بازرگانی مصنوعات طلا و جواهرات و زیور آلات و سنگ‌ها و مواد طبیعی قیمتی رونق فراوانی داشته است و طبقه اشراف و ثروت مندان جامعه عموما از وسایل و اشیاء زینتی گران‌بهائی که از طلا وجواهرات ساخته شده بود استفاده می‌کردند. از شکوه و عظمت دست ساخته‌های هنری ایرانیان در روزگاران هخامنشی و ساسانی هرچه گفته شود کم است. پادشاهان این سلسله نظیر هرمز اول، خسرو دوم چنان به ساخت زیور آلات اشرافی و به ویژه تاج و تخت پادشاهی توجه داشتند که حیرت مورخین را برانگیخته است. تئوفیلاکتوس مورخ بیزانسی و ثعالبی مورخ عرب در وصف تاج و تخت پادشاهان مذکور مطالبی نگاشته اند و اعتراف کرده اند که طلا و جواهر سازان ایرانی در عصر خود همواره شهره آفاق بوده‌اند. با گام نهادن به قرن بیستم صنعت طلا و جواهرسازی ایران وارد عصر جدیدی شد. به هر صورت تاریخ طلا و جواهرات ایران سرشار از غرور و افتخارات فراوان برای سازندگان و هنرمندان این صنف و صنعت است و نشان میدهد که همواره در طول تاریخ این کشور طلا و جواهرسازان هنرمند ایرانی باخلق آفرینش‌های بی‌نظیر و بی‌همتا، توانسته‌اند توجه جهانیان را به خود جلب کنند. به امید آنکه صنعت ساخت جواهرات و زیورآلات همیشه بتواند در سطح بین المللی مطرح باشد و کارنامه این صنعت و هنر اصیل ایرانی درخشان‌تر از گذشته باقی بماند.
